·专访第六期：《武神赵子龙》手游“相思碎い鹿子”
| Dial?kt: Züritüütsch |
| Kanton Züri | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiz |
| Abchürzig: | ZH |
| Amtssproche: | Tüütsch |
| Hauptort: | Züri |
| Fl?chi: | 1729 km2 (Rang 7) |
| Iwohner: | 1'539'275 (31. Dezember 2019) (Rang 1) |
| Bev?lkerigsdichti: | 890 Iw./km2 (Rang 3) |
| Bitritt zuem Bund: | 1351 |
| Websyte: | www.ZH.ch |
| Lag | |
 | |
| Charte | |
 | |
| Gmeinde | |
 | |
De Kanton Züri isch e Kanton vo de Schwyz. Er h?t ?ppis über anderthalb Milioone Ywoner und isch de Kanton mit de m?ischte Ywoner vom ganze Land. Syni Hauptstadt isch d Stadt Züri.
Geografy
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]De Kanton Züri lyt im Norde vo de Schwyz.
De h??chscht B??rg isch s Schnebelhorn im Südoschte mit 1291 m., de tüüffscht Punkt lyt bi Weiech im Nordweschte uf 330 m. De Kanton gh??rt zum gr??schte T?il zum Mittelland, aber im Südoschte isch er scho voralpin.
D Hauptgw?sser sind de Zürisee, d Limet (oder elter: de Limig), d?nn d Glatt, d T??ss, d Thur. Zm?ischt nu en Gr?nzfluss isch de Rhy, und ganz en Gr?nzfluss isch d Rüüss.
Di histoorisch-geograafische Landschafte sind s Gibiet links und r?chts vom Zürisee mit de Stadt, s Limettaal, s Underland, s Wyland, d G?ged um Wintertuur, s Oberland und s Chnoonaueramt (oder S?uliamt). As offizielli Planigsregioone gits dezue na s Furttaal und s Glatttaal, und s lingg und s r?cht Seeufer gh?issed Zimmerb??rg reschp?ktiv Pfanestiil.
Spraach und Religion
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]Di offiziell Spraach isch Hoochtüütsch, aber me redt im gr??schte T?il vom Kanton Züritüütsch, en hoochalemanische Dial?kt. Ganz im Norden aber redt me scho Oschtschwyzer Tial?kt.
Züri isch es Z?ntrum vo de Reformation gsy, da h?nd de Huldrych Zwingli und de Heinrich Bullinger gwürkt. D Lüüt sind drum lang fascht uuschliesslich refermiert gsy. Tradizionell katolisch isch nu Dietike gsy, parit??tisch Rhynau.
Verfassig und Politik
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]Di hütig Zürcher Kantonsverfassig isch vo 2005.[1]
Legislative
D Legislative, aso de Raat, wo d Gsetz macht, gh?isst Kantonsraat. Er h?t 180 Mitglider und wird vom Volch im Proporzwaalsischteem uf amig vier Jaar gwelt.
Bi de Kantonsraatswaale 2019 isch s Erg?bnis das gsy (für de ganz Kantoon): SVP 45 Sitz, SP 35 Sitz, FDP 29 Sitz, GLP 23 Sitz, GP 22 Sitz, CVP 8 Sitz, EVP 8 Sitz, AL 6 Sitz, EDU 4 Sitz.[2]
Exekutive
D Exekutive, aso de Raat, wo d Verwaltig füert, gh?isst Regierigsraat und h?t sibe Mitglider. Si wèèrded au vom Volch uf vier Jaar gwelt, aber im Majorzwaalsischteem. De Regierigsraat taget im Raathuus a der Limet.
I de Legislatur vo 2019 bis 2023 isch de Regierigsraat esoo z?megsetzt:
- Jacqueline Fehr, SP
- Mario Fehr, SP
- Martin Neukom, Grüeni
- Natalie Rickli, SVP
- Silvia Steiner, CVP
- Ernst Stocker, SVP
- Carmen Walker Sp?h, FDP
Judikative
D Judikative, aso di grichtliche Bh??rde, sind zeerscht emaal d Fridesrichter?mter, wo me probiert z schlichte; nachane ch?med as eerschti Grichtsinschtanz d Bezirksgricht und as zw?iti Grichtsinschtanz s Obergricht. Den?bed gits na s Verwaltigsgricht, s Soziaalversicherungsgricht, s Handelsgricht und ander Bh??rde.
über was abgstume wird
Obligatoorisch vor s Volch müend ?nderige vo de Verfassig; fakultiv abgstume wird über Gsetz, w?nns 3000 Stimmbir?chtigti verlanged. 6000 Lüüt ch?nd mit ere Initiative Verfassigs- und Gsetzes?nderige vorschlaa. D?nn gits na d ?inzelinitiative, wo ?i ?inzigi Person chan yr?iche; dass die aber wyter verfolgt wird, mues si vomene Drittel vo de Kantonsr??t understützt w??rde. E Bh??rdeninitiative chan e gwüssi Aazaal Gm?inde oder aber e Minderh?it im Kantonsrat yr?iche.
Bezirk und Gm?inde
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]De Kanton Züri isch i die zw?lf Bezirk uuft?ilt, mit de N?me vo de wichtigschte Gm?inde:
- Züri, wo nu us der Stadt Züri bestaat
- Affoltere mit de Gm?ind Affolteren am Albis
- Andelfinge mit Andelfinge (früener h?ts Grossandelfinge gh?isse)
- Büüli mit de Stedt Büüli, Chloote, Opfike, Walisele und em Stedtli Eglisau
- Tielschtoorf mit em Stedtli R?gischb??rg und de Gm?inde Tielschdoorf und R?gischdoorf
- Dietike mit de Stedt Tietike und Schliere
- Hiwyl mit de Stedt Rüti und Wetzike
- Horge mit de Stedt und Gm?inde Adlischwyl, Horge, Talwyl, Richterschwyl und W?ttischwyl
- M?ile mit de Gm?inde Chüsnacht, M?ile, St??fe und Zolike
- Pf?fike mit de Stadt Ilau-Effrèètike
- Uschter mit de Stedt Tübidoorf, Uschter und Voletschwyl
- Wintertuur mit de Stadt Wintertuur
Politischi Gm?inde h?ts im Kantoon nach den Ygm?indige z Züri (1893 und 1934) und z Wintertuur (1922) langi Zyt 171 ghaa. Nach eerschte Fusioone i de letschte paar Jaar sinds hüt aber nun na 160 (Stand 2023), und wyteri Fusioone sind aat?nkt.
Wirtschaft
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]De Kanton Züri isch de wirtschaftlich Motoor vo de ganze Schwyz. Wichtigi Banke (?ppe d ?Credit Suisse?, d ?UBS? oder d ?Zürcher Kantonalbank?), Versicherige (?ppe d ?Helsana?, d ?Sanitas?, d ?SWICA?, d Swiss Re oder d ?Züri?) und anderi Undern?me (?ppe ?Rieter?, ?Sulzer?) h?nd da ire Sitz. Au vil ussl?ndischi Undern?me h?nd im Kanton ire Schwyzer Hauptsitz, zum Byspil ?Coca Cola?, ?General Electric?, ?Google?, ?IBM?, ?Microsoft? oder ?Siemens?. Aber au s Kongr?ssw?se und de Turismus w??rded wichtiger und wichtiger.
D Stadt Züri h?t mit em Hauptbaanhof Züri de gr??scht Baanhof vo de Schwyz, und z Chloote lyt mit em Flughafe Chloote de gr??scht Flugplatz im Land. De Zürcher Vercheersverbund (ZVV) isch s beschtuuspoue Naavercheersnetz vo de Schwyz.
Gschicht
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]De Kanton Züri isch 1803 us em mittelalterliche Stadtstaat Züri pildet woorde. Sit doo isch d Stadt nu na e Gm?ind wie all andere au.
Di eerscht Kantonsverfassig datiert vo 1803 und isch vom Napoleon gg?? woorde.[3] 1814 isch e konservatyvi Verfassig choo, wo probiert h?t, s Raad vo de Zyt wider zruggztrüle.[4] 1831 h?ts d?nn e liberaali Verfassig gg??, und s allgim?in Waalr?cht isch ygfüert woorde.[5] 1869, wo s ?Sischteem ?scher? gstürzt woorde isch, isch e ?radikaali? Verfassig bschlosse woorde: Doo h?t me di hüttige dir?ktdemokratische Volchsr?cht mit Initiatyven und Refer?ndum ygfüert.[6] Di hüttig Verfassig vo 2005 h?t ek?i groossi ?nderige praacht: Zum ?inte hetts daadezue ek?i politischi Meerh?ite gg??, und zum andere sind ali wichtigen ?nderige scho voranen as T?ilrevisioone vo de doozmaalige Verfassig durepraacht woorde. Me h?t 2005 aber s Verfassigsr?cht uf de formaal Stand vo de mod?rne Zyt umformuliert.
Lueg au: Staatsarchiv Züri
Literatur
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]- Adrian Huber, Beat Horisberger, Renata Windler, Meinrad Suter, Martin Illi, Mario K?nig: Kanton Züri. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Niklaus Flüeler, Marianne Flüeler-Grauwiler (Ug.): Geschichte des Kantons Zürich. 3 B?nd. Werd, Züri 1994–1996. ISBN 3-85932-158-7 (Bd. 1) / ISBN 3-85932-159-5 (Bd. 2) / ISBN 3-85932-155-2 (Bd. 3).
- Isabelle H?ner, Markus Rüssli, Evi Schwarzenbach (Ug.): Kommentar zur Zürcher Kantonsverfassung. Schulthess, Züri 2007, ISBN 978-3-7255-5363-1.
- Boris Schneider (Ug.): Der Kanton Zürich. Lehrmittelverlag des Kantons Zürich, 7. Uuflaag, Züri 2004, ISBN 3-906718-26-3.
Weblink
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]
Commons: Kanton Züri – Sammlig vo Multimediadateie- Website vom Kanton Züri
- Kanton Zürich in Zahlen uf statistik.zh.ch.
Refer?nze
[?ndere | Qu?llt?xt bearbeite]- ↑ Verfassung des Kantons Zürich vom 27. Februar 2005.
- ↑ Website vom Zürcher Kantonsraat. Archiviert vom Original am 11. August 2019; abgruefen am 11. August 2019.
- ↑ Verfassung des Cantons Zürich vom 19. Februar 1803.
- ↑ Staatsverfassung für den eidgen?ssischen Stand Zürich vom 11. Juni 1814.
- ↑ Staatsverfassung für den eidgen?ssischen Stand Zürich vom 10. Meerz 1831.
- ↑ Verfassung des eidgen?ssischen Standes Zürich vom 18. April 1869. Dezue gh??rt na e seperaats Verfassigsgsetz: Verfassungsgesetz betreffend Ausführung von Art. 89 der Bundesverfassung vom 15. Aprile 1877.
.svg)